Дараи Алмосии Тоҷикистон ҳамчун иншооти мероси кишоварзии ҷаҳон эътироф шуд. Ин мақом ба ин мавзеъ аз ҷониби Барномаи озуқа ва кишоварзии СММ дода шуд.
Низоми ҳамгирошудаи кӯҳиву кишоварзӣ ва чарогоҳии дараи Алмосӣ расман ҳамчун иншооти мероси кишоварзии дорои аҳаммияти ҷаҳонӣ эътироф гардид. Ин мақом ба ин мавзеъ аз ҷониби Барномаи озуқа ва кишоварзии Созмони Милали Муттаҳид (ФАО) 8-уми июли соли ҷорӣ дар ҷаласаи гурӯҳи илмиву машваратӣ дода шуд. Дар бора ба «Азия-Плюс» аз хадамоти матбуоти ФАО дар Тоҷикистон хабар доданд.
Ин рӯйдоди таърихӣ Тоҷикистонро ба аввалин кишвари тамоми фазои пасошӯравӣ табдил медиҳад, ки иншооти худро ба феҳристи бонуфузи «Низомҳои мероси кишоварзии дорои аҳаммияти ҷаҳонӣ» (GIAHS) ворид кардааст.
Ин низомҳои кишоварзиву экологӣ мебошанд, ки дар онҳо ҷомеаҳо бо муносибатҳои гуногунҷанба ба қаламрави худ зиндагӣ мекунанд. Чунин иншоот бо гуногунии кишоварзии биологӣ, дониши анъанавӣ, фарҳанги бебаҳо ва манзараҳои худ фарқ мекунанд.
То ин дам дар минтақаи Аврупо ва Осиёи Миёна танҳо 12 иншоот дар 5 кишвар — Андорра, Австрия, Италия, Испания ва Португалия эътироф шуда буданд. Акнун дараи Алмосии Тоҷикистон низ ба ин рӯйхат шомил шуд, ки пул (кӯпрук) байни мероси ғании табиӣ ва фарҳангии Осиёи Марказӣ ва ҷомеаи байналмилалӣ мегардад.
Дараи Алмосӣ, ки дар минтақаи кӯҳии шаҳри Ҳисор ҷойгир аст, як низоми кишоварзии нодирро ташкил медиҳад, ки дар он чорводорӣ ва парвариши зироатҳои кишоварзӣ якҷоя амал мекунанд. Дар ин ҷо навъҳои маҳаллии гандум, ҷав, сабзавот ва ангур, бахусус тойифии гулобӣ парвариш меёбанд, ки аз он шарбату мавиз ва нӯшокиву шароб истеҳсол мекунанд. Ҳамчунин дар минтақа гӯсфандони ҳисорӣ, ки ба шароити сахти иқлим мутобиқанд, парваришу нигоҳубин мешаванд.
Таҷрибаҳо дар бахши кишоварзӣ дар дар Алмосӣ бар асоси донишҳои анъанавӣ, аз ҷумла кишти фосилавӣ, истифодаи нуриҳои органикӣ, усулҳои қадимии обёрӣ ва мушоҳидаи аломатҳои табиӣ асос ёфтаанд. Ин усулҳо ба идораи пурсамари захира, мутобиқат ба тағйирёбии иқлим ва дастгирии гуногунии биологӣ имконият медиҳанд.
Сокинони дара фаъолияти худро тавассути кумитаҳои маҳаллӣ, фермаҳои оилавӣ, кооператив ва хоҷагиҳои кишоварзӣ (колхозҳо) ҳамоҳанг месозанд. Ин гуна низом табодули дониш, истифодаи муштараки захираҳо ва таҳкими ҳуввияти фарҳангии минтақаро таъмин мекунад.
Бо назардошти воридшавии иншооти нав аз Тоҷикистон, Кореяи Ҷанубӣ ва Португалия, шабакаи ҷаҳонии «GIAHS» ҳоло 99 низом дар 29 кишвари ҷаҳонро дар бар мегирад. Ворид шудани дараи Алмосӣ ба ин рӯйхат на танҳо эътирофи байналмилалист, балки як қадами муҳими пешбурди кишоварзии устувор ва ҳифзи донишҳои анъанавӣ дар Осиёи Марказӣ маҳсуб меёбад.
